Hoe werkt dat in ons brein?

Als een situatie als bedreigend of gevaarlijk wordt ervaren, reageert  het lichaam met de vecht-, vlucht- of bevriezingsreactie. Deze reactie wordt ingezet door de amygdala (amandelvormige kern) in het limbische systeem (het emotie brein). Deze vecht-, vlucht- of bevriezingsreactie is een stressrespons die iedereen kent en herkent. De volgende symptomen kun je in allerlei combinaties en gradaties ervaren: hartkloppingen, snelle ademhaling, droge mond, trillen, zweten, tunnelvisie, misselijkheid, naar gevoel in je buik, ‘aan de grond genageld staan’, ‘verlamd van schrik’ etc. Dit is een volkomen normale fysiologische reactie om je lichaam in staat te stellen te vechten of te vluchten. Ook de ‘bevriezingsreactie’ is in de evolutie ontstaan om je kans op overleven te vergroten. Bij dieren is dat goed te zien: als het nodig is, vallen ze ‘als dood’ neer. Als het niet meteen wordt opgegeten, dan verliezen de meeste roofdieren hun interesse in de dode prooi, waardoor het prooidier alsnog de kans krijgt om weer op te staan en te vluchten. Deze dieren vertonen meestal eerst een heftige reactie van trillen en schokken (de ontlading) en zodra dat klaar is, kan het dier weer verder zonder restverschijnselen.

Mensen doen in principe hetzelfde. Als je de vecht-, vluchtreactie afmaakt of goed de verstarreactie ontlaadt, dan is er niets aan de hand. Als je de vecht-, vluchtreactie niet afmaakt en de verstarring niet ontlaadt, dan blijft je stresssysteem op scherp staan. Uit onderzoek blijkt dat je meer last blijft houden van de niet-ontladen verstarring dan wanneer je de vecht- of vluchtreactie niet hebt afgemaakt. De bevriesreactie zelf kan onmerkbaar kort zijn of lang en bewust herinnerd worden (“ik was verstijfd van angst en kon niet meer bewegen”). Als de ontlading niet op een goede manier plaats kan vinden, blijft de stressreactie gedeeltelijk aan of is heel makkelijk te ‘triggeren’. En dan is er nog een mechanisme aan het werk: ook als de ontlading wel plaatsvindt, wordt de situatie in je langetermijngeheugen opgeslagen samen met de stressverschijnselen waarmee je de (schijnbaar) levensbedreigende situatie overleefd hebt. Het wordt dus onthouden voor toekomstig gebruik: als een situatie (gedeeltelijk) lijkt op wat je al meegemaakt hebt gaat meteen je stressreactie aan.

Dit is de stresskoppeling waar je last van blijft houden: in het hier en nu wordt je ‘getriggerd’ doordat iets jou bewust (maar meestal onbewust) herinnert aan wat er in het verleden is gebeurd. Daardoor zet je weer de ‘bijbehorende’ stressreactie aan en heb je de stresssymptomen die hierboven beschreven zijn. Chronische stress(situaties) leiden op deze manier uiteindelijk tot allerlei klachten en ziekten. Vandaar dat het belangrijk is om door te hebben waar jij stress van krijgt of hebt en die stresspatronen zoveel mogelijk aan te pakken. EFT is daarin bijzonder succesvol en verbazingwekkend effectief.